مهمترین بیماری های گندم در ایران

زنگ غلات قارچی به نام پوسینیا باعث به وجود آمدن زنگ می شود. زنگ ها انواع مختلفی دارند: زنگ سیاه( زنگ ساقه) زرد (زنگ خطی یا گلوم) قهوه ای (زنگ برگ) این بیماریها روی گندم و جو به وجود می آیند. لکه ها یی که خشک و پودری است به رنگ زرد قرمز و سیاه هستند. این جوش ها و لکه ها اندازه های متفاوتی دارند. معمولاً اندامهای هوای گیاهان این بیماری را نشان می‌ دهند. در فصل بهار و تابستان آشکار تر هستند. زنگ ها محصولات را کم می‌ کنند و گیاهان را آسیب‌ پذیر می‌ کنند. گاهی اوقات برای دام ها هم خطرناک هستند.

انواع زنگ های گندم:

زنگ های گندم (شامل: زنگ نواری و زنگ برگ و زنگ ساقه) از جمله بیماری های مهم این محصول می باشند که در کشور ما زنگ زرد در درجه اول اهمیت و زنگ قهوه ای در مرتبه دوم قرار دارد و زنگ سیاه از اهمیت کمتری برخوردار است.

1. زنگ زرد (زنگ نواری یا Yellow rust or Strip rust)

این بیماری در اثر گونه‌ ای از بازیدیومسیتها به نام puccinia. Striiformis به وجود می‌آید این بیماری در مناطق سردسیر و مرتفع وجود دارد. این بیماری در نقطه هایی که زنگ ساقه و برگ پایدار هستند دوام می آورد. این بیماری به گندم جو و چاودار خسارت های فراوانی می زند.

علائم زنگ زرد در گندم:

در صورتیکه دمای هوا بین 10 تا 15 درجه سانتیگراد بوده و رطوبت کافی نیز وجود داشته باشد، آلودگی بسرعت گسترش می یابد. زنگ زرد در مقایسه با زنگهای قهوه ای و سیاه به دمای پایینتری نیاز دارد. جوشهای زرد و نارنجی رنگ حاصل از فعالیت قارچ بصورت نوارهای باریکی بروی برگ و غلاف و گلوم مشاهده میشود.

راههای کنترل زنگ زرد گندم:

ضدعفونی کردن بذرها با قارچ کش های مخصوص

2. بیماری زنگ برگی (قهوه ای ) گندم

زنگ برگ یک بیماری جدی گندم، چاودار، تریتیکاله وبسیاری از گندمیان است که توسط قارچ Puccinia recondita ایجاد می‌شود.

علائم زنگ قهوه ای در گندم:

به صورت جوشهای بیضی شکل کوچک و پراکنده با رنگ سیاه متمایل به قرمز ، در سطح پهنک و روی غلاف برگ ظاهر می‌شود. بر خلاف زنگ ساقه گندم، توده یوریدیوسپور بیشتر در بافت میزبان فرو می‌رود و باعث از هم پاشیدن اپیدرم نمی شود. یوریدیوسپورهای Puccinia recondita قرمز پرتقالی تا سیاه مایل به قرمز، خاردار ، کروی و معمولاً به قطر 20- 28 میکرون هستند.

تلیوسپورها سیاه مایل به قهوه‌ای، دو سلولی با دیواره ضخیم هستند.

راههای کنترل زنگ قهوه ای گندم:

زنگ برگ با استفاده از ارقام مقاوم غلات یا کشت مولتی لاین بخوبی کنترل می‌شود.

استفاده از قارچ کش

3. زنگ سیاه ساقه گندم

زنگ سیاه ساقه یکی از بیماری های شناخته شده در خانواده غلات است. تقریباً در تمامی مناطقی که این محصول کشت می‌شوند می توان این بیماری را یافت . Puccinia graminis tritici گندم را آلوده می‌کند.

علائم زنگ سیاه ساقه در گندم:

علائم بیماری بیشتر روی ساقه وغلاف برگ‌ها ظاهر می‌شود پهنک برگ و خوشه‌ها نیز ممکن است آلوده شوند. اسپور روی میزبان‌های مختلف غلات تولید می‌شود. یوریدیوسپورها در داخل تاول‌ها یوریدیا توسعه‌یافته پس از مدتی روپوست (اپیدرم) را پاره کرده، توده‌ای از اسپورهای قهوه‌ای مایل به قرمز آشکار می‌شوند. تاول‌های زنگ نواری بزرگتر است.

راههای کنترل زنگ سیاه ساقه گندم:

پایش میزبان های ثانویه این قارچ مانند زرشک و استفاده از ارقام مقاوم ، از جمله عوامل مهم در افزایش پایداری مقاومت به زنگ ساقه و کاهش اپیدمی زنگها است.